SERTLEŞME (ÜNSÜZ BENZEŞMESİ)
Türkçe sözcüklerde sert sessizden sonra yine sert sessiz gelmelidir. (F – S – T – K – Ç – Ş – H – P) + (c – d – g)
ç t k
Sokak – da Sokakta
Türk – ce Türkçe
Bas – gı Baskı
Diş – ci Dişçi
Aşağıdaki paragrafta sert sessizlerin benzeşmesi kuralı uygulanmamıştır. Siz, yanlış yazılan yerleri aşağıdaki tabloda düzeltiniz.
Dedem etcil biri. Hep et yemek ister. Akşamki yemekde et olmadığı için, tabakdaki yemeğini yemedi. Gitdi, kendine ayrıca yemek yapdı. Girişgen biridir dedem. Çekingenliği yokdur. Annem eskiden üzülse de artık yapdığı yemeklerin bazen yenmemesine alışdı. Bu yüzden dedemle aralarında küsgünlükler olmuyor.
Soru1: Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüz benzeşmesi vardır?
Soru2: Aşağıdakilerin hangisinde sertleşme olması gerekirken yapılmamış?
UYGULAMALAR
Aşağıdaki sözcüklere yanlarındaki ekleri getiriniz. Değişim yaşanıyor mu? Gösteriniz.
SÖZCÜKLER | EK | YENİ SÖZCÜK | SES DEĞİŞİMİ |
kelebek | -den | kelebekten | d = t |
ot | –cul | ||
kes- | -gin | ||
yat | -gın | ||
temizlik | -ci | ||
meslek | -daş | ||
memleket | -de | ||
bit- | -gi | ||
seç- | -gin | ||
tabak | -dan | ||
diş | -ci | ||
kork- | -du | ||
git- | -di | ||
balık | -cıl | ||
Beklet- | -di |
SES BİLGİSİ GENEL
1‐Gömleğimi çok güzel ütülemelisin. 2‐Öğretmen bizi affetti.
3‐Uçağa ilk kez bindim. 4‐Birlikten kuvvet doğar.
5‐Aklını kullanan kişiler başarılı olur.
6‐Sınavda heyecanlandığı için bazı soruları yapamadı.
7‐Bakımsızlıktan ev harabeye dönmüştü.
8‐Matbaanın bulunmasıyla okuma yazma oranı arttı.
9‐Aşırı sıcaklar can kaybına yol açtı.
10‐Yoğun kar yağışı nedeniyle yollar trafiğe kapatıldı.
11‐Dostluğumu reddetmeyin. 12‐Kitapçı bize yardımcı oldu. 13‐ Çocuk yeni okuluna alışmıştı.
14‐Çocuklar parkta oynuyor.
15‐Düşünce kardeşimin omzu çıkmıştı.
16‐Karanlıktan seni görememişim. 17‐Öğrenciler öğretmeni iyi dinliyor.
18‐Gecenin tadı yok, farkında mısın? 19‐Yedi dağın çiçeği karışmış bu süte.
20‐Bir ayağı sakat olduğundan yürürken zorluk çekiyordu.
21‐Halk, hırsızı hemen yakalıyor.
22‐Bu mektubu iki gün önce yazmıştım.
23‐Aracımızı yolun kenarına park ettik.
SES BİLGİSİ ÇALIŞMA KÂĞIDI
Aşağıdaki tabloda verilen cümlelerde hangi ses olaylarının bulunduğunu uygun yerlere koyacağınız ( X ) işareti ile gösterin.
Cümleler | Ünsüz Yumuşaması | Ünsüz Benzeşmesi | Ünlü Düşmesi | Ünlü Daralması |
Çocuk, dolapta kitabını arıyordu. |
||||
Ufku yoğun bir sis tabakası sarmıştı. |
||||
Gelecek hafta yolculuğa çıkmayı düşünüyoruz. |
||||
Bu konudaki fikrimi size açıklamak istiyorum |
||||
Sıcaktan bunalan insanlar sokağa çıkmışlardı. |
||||
Yaşlı kadın, torununun elini tutmuştu. |
||||
İşlerimizin çoğunu bu hafta bitirmeyi planlıyoruz. |
||||
Boynuna atkısını sarıp başına beresini geçirdi. |
||||
Kadın askerdeki oğlunu çok özlüyordu. |
||||
Çiçekçi, siparişlerimizi itinayla hazırlıyor. |
||||
Sepette on iki yumurta vardı. |